Zdjęcie z Wikipedii, przedstawia plastry miedzi, które pochodzą z wraku tak zwanego „Miedziowca”. Statek został prawdopodobnie zbudowany około roku 1400. Zatonął w wyniku pożaru po wyjściu z portu w Gdańsku. Prawdopodobny czas zatonięcia: 1408-1420. Dobrej jakości miedź pochodzi z huty w Bańskiej Bystrzycy…
https://pl.wikipedia.org/wiki/Miedziowiec
♫ – OFF TOPIC – Synteza – część 5
Wyjaśnienie bajki z poprzedniego odcinka
#1. Technologia – część pierwsza – niestety długa…
W europejskich ośrodkach górniczo-hutniczych XV i XVI wieku, znajdujących się na pograniczu Czech i Saksonii, w Tyrolu, na Słowacji, oraz na Dolnym i Górnym Śląsku, a także w Małopolsce, produkowano przede wszystkim miedź, ołów, srebro oraz złoto.
Metale te w przeważającej większości przypadków występują w postaci rudy. Ruda jest rodzajem skały, nie zawiera czystych drobinek metali, ale związki chemiczne tych metali. Metalu z rudy nie można „odsiać” czy „wypłukać”. Obrazowo mówiąc, metal zawarty w rudzie należy poddać odpowiedniej obróbce termicznej, by przekształcić na przykład siarczek czy tlenek metalu w metal.
W zasadzie jedynie dwa metale występują w postaci „rodzimej”, to znaczy jako czysty metal. Pierwszym z takich metali jest złoto. Zdarza się, że występuje w skałach w postaci „żył”, a jeżeli te skały zostały skruszone przez wodę i mróz, jego drobinki trafiają do najbliższej rzeki, skąd można te drobinki i „samorodki” wypłukać.
Według Humboldta, złoto w żyłach powstało na naszej planecie w sposób nagły i jednoczesny, pod wpływem energii elektromagnetycznej, która spowodowała „wstrzyknięcie” upłynnionego złota z wnętrza ziemi do szczelin skalnych. Inny rodzaj złota jaki znał i opisywał Humboldt to złoto znajdujące się „piaskach złotonośnych”, które po prostu spadło z nieba, nagle i w jednym czasie na całej naszej planecie. Potem, jakimiś „potopowymi wodami” uformowane zostały warstwy piasków, w których wyraźnie widoczna była warstwa złota.
Najczęściej jednak związki złota, bo złoto też tworzy związki z innymi pierwiastkami, znajduje się w rudzie zawierającej miedź, ołów i cynk.
Drugim metalem, który niezwykle rzadko, ale jest znajdowany w postaci rodzimej jest srebro. Ale że są to tak odosobnione przypadki, że historia łaskawie nam to notuje: „W 1477 r. w Niemczech znaleziono bryłę – samorodek srebra o wadze ok. 20 ton, w Chile – 1430 kg, w Arizonie – 1350 kg, w Norwegii – ok. 100 kg.”
Miedź, ołów, cyna czy cynk niemal nigdy nie występują w postaci czystej (rodzimej).
Jedyne znane przypadki występowania „miedzi rodzimej” na całej planecie Ziemia, to „kawały miedzi” znajdowane wokół Wielkich Jezior Ameryki Północnej. Jak już Państwu opisywałem, przez całe wieki miejscowi Indianie znajdowali tam miedź i do pojawienia się Europejczyków był to jedyny metal znany pierwotnym mieszkańcom tego kontynentu. SA-1855 informuje o „przemysłowej eksploatacji znajdowanych brył miedzi” – znajdowano tak duże kawały miedzi, że łupano je na fragmenty by dało się je transportować. Szacuje się że przez setki lat poszukiwań (przez Indian i Białych), znaleziono tam ponad 10 tysięcy ton miedzi rodzimej.
https://pl.wikipedia.org/wiki/Srebro_rodzime
https://pl.wikipedia.org/wiki/Srebro
https://en.wikipedia.org/wiki/Silver
https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%B5%D1%80%D0%B5%D0%B1%D1%80%D0%BE
Typowe dla Dolnego Śląska, „bogate” rudy miedzi, takie jakie Niemcy eksploatowali przed II WŚ (między Bolesławcem a Złotoryją), zawierają 0,8-1,5 % miedzi.
Czyli w 100 kg rudy znajduje się 0,8 – 1,5 kg czystej miedzi.
https://pl.wikipedia.org/wiki/Legnicko-G%C5%82ogowski_Okr%C4%99g_Miedziowy
Innymi, szeroko rozpowszechnionym minerałami, głównie eksploatowanymi w okresie który opisuje nasza Bajka, są galena oraz galman. Galena to powszechnie mówiąc ruda ołowiu, a „mówiąc chemicznie” – siarczek ołowiu (PbS). Ruda ta czasem zawiera domieszki srebra – 0,3-1,0 % (ołowiu w galenie może być nawet 86,6%). W 100 kg galeny może być nawet 86 kg ołowiu i do 1 kg srebra.
https://pl.wikipedia.org/wiki/Galena
https://en.wikipedia.org/wiki/Galena
https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%82
Galman z kolei, jest rudą cynku. Podobnie jak ołów, cynk metaliczny nigdy i nigdzie nie występuje w przyrodzie w „postaci rodzimej”, czyli czystego metalu.
Cytat z Wikipedii: „angielska nazwa „calmine”, „ lapis calaminaris”, pochodzi od belgijskiego miasta Kelmis, gdzie powstały na przełomie wieku XVIII i XIX pierwsze kopalnie cynku. Na przełomie XVI i XVII, powstały pierwsze fabryki, gdzie używano calaminy zawierającej cynk do produkcji mosiądzu. W 1738 przyznano pierwszy patent na przemysłową produkcję mosiądzu. W Polsce galman występuje w złożach rudy cynku i ołowiu (Bytom, Tarnowskie Góry, Olkusz, Trzebina, Chrzanów, Miechowice, Brzeziny Sląskie. Na Górnym Śląsku okres największego wydobycia galmanu trwał od drugiej połowy XVIII do końca XIX wieku (zob. kopalnia Szarlej) i przyczynił się do znacznego rozwoju gospodarczego tego regionu.”
Z kolei angielska Wikipedia pisze tak: „Calamine is a historic name for an ore of zinc. The name calamine was derived from lapis calaminaris, a Latin corruption of Greek cadmia (καδμία), the old name for zinc ores in general. The name of the Belgian town of Kelmis, La Calamine in French, which was home to a zinc mine, comes from that. In the 18th and 19th centuries large ore mines could be found near the German village of Breinigerberg.
During the early 19th century it was discovered that what had been thought to be one ore was actually two distinct minerals:
Zinc carbonate ZnCO3 or smithsonite and
Zinc silicate Zn4Si2O7(OH)2·H2O or hemimorphite.
Although chemically and crystallographically quite distinct, the two minerals exhibit similar massive or botryoidal external form[1][2] and are not readily distinguished without detailed chemical or physical analysis. The first person to separate the minerals was the British chemist and mineralogist James Smithson in 1803.[3] In the mining industry the term calamine has been historically used to refer to both minerals indiscriminately.
In mineralogy calamine is no longer considered a valid term. It has been replaced by smithsonite and hemimorphite in order to distinguish it from the pinkish mixture of zinc oxide (ZnO) and iron(III) oxide (Fe2O3) used in calamine lotion.”
I dalej: „In the 16th century demand for latten (brass) in England came from the needs of wool-carding, for which brass-wire combs were preferred, and battery pieces (brassware formed by hammering sheet brass in a battery mill.) The only known method for producing the alloy was by heating copper and calamine together in the cementation process and in 1568 a royal charter was granted to the Society of the Mineral and Battery Works to search for the mineral and produce brass, to reduce dependence on imported metal from Germany. Factories to exploit the process were established at Isleworth and Rotherhithe. By the late 17th century enough was known of metallic zinc to make brass solder directly by combining copper and spelter (zinc ingots). In 1738 a patent was granted to William Champion, a Bristol brass founder, for the large-scale reduction of calamine to produce spelter.
In 1684 a paper presented to the Royal Society touched on the medicinal and veterinary properties of the compound when in finely powdered form.”
Krótko: około roku 1600 powstały pierwsze fabryki, które używały cynku do produkcji mosiądzu. W roku 1738 przyznano pierwszy patent na przemysłową produkcję mosiądzu. A dopiero koło roku 1800 powstały pierwsze na świecie kopalnie rudy cynku. W roku 1833 opracowano metodę „odciągania” srebra z ołowiu za pomocą cynku.
Nie ja to wymyślam! Ja tylko powielam Ewangelie Świętej Wikipedii!
A jak wyprodukowano pierwsze partie cynku, wymyślono mosiądz (miedź + cynk = mosiądz), i zaraz znaleziono zastosowanie na ten mosiądz – przy budowie maszyn do produkcji przędzy!
Mówiąc prosto, do produkowania przędzy, z której w dalszym procesie wytwarzano tkaniny, potrzebne było zgrzebło (proces zgrzeblania czyli gręplowanie (z niem. krempeln)). „Od zawsze” wykonywano te zgrzebła z rośliny zwanej „szczecią sukienniczą” albo „barwierską”, która „od zawsze” rosła sobie w Europie Środkowej i Południowej. Produkowano przędzę w sposób ręczny.
W pierwszej połowie XVIII wieku, ktoś wpadł na pomysł, że proces można zmechanizować, i takie zgrzebła można wykonywać nie „z roślin”, ale z mosiądzu. A po 70 latach, ktoś się zorientował, że ruda zawierająca cynk do produkcji mosiądzu ma dwie różne postaci, więc sprawę załatwiono tak, że starożytne (grecko-celtycko-walońskie) słowo, oznaczające tę rudę zamieniono na nowe dwie nazwy.
A z drugiej strony, to ten mosiądz z cynku i miedzi to produkowano już stulecia wcześniej, tylko chyba nie patentowano…
Patenty na mechaniczne zgrzeblenie czyli gręplowanie (ale jeszcze z napędem ręcznym), powstały w latach 1748, 1754, 1775, 1780, 1785, 1789 i spowodowały zapotrzebowanie na „moc”, bo proces ten można niezwykle prosto „zmechanizować”. Na początku stosowano napęd kołami wodnymi, później idealnym źródłem energii stała się maszyna parowa. To dało możliwość stworzenia przemysłu włókienniczego. Jak widzimy, okres tworzenia „maszyn tkackich” to lata 1748-1789, a nawet późnej, bo wtedy wymyślono dopiero sposób jak produkować przędzę i nici!
Moim zdaniem, zapotrzebowanie na mosiądz potrzebny do zgrzeblarek stosowanych w przemyśle włókienniczym (produkcja tkanin bawełnianych), mogło się pojawić dopiero w pierwszej połowie XIX wieku, gdyż taka zgrzeblarka jest skomplikowaną i precyzyjną maszyną, do wykonania jej potrzebne są nie tylko precyzyjne łożyska ślizgowe, ale tokarki, za pomocą których można wykonać dokładne wałki urządzenia.
Jeżeli by tak było, to „rewolucję przemysłową”, która zaczęła się od maszyn włókienniczych (tkackich), możemy przesunąć o 50 czy nawet 100 lat bliżej naszych czasów. By mogły pracować maszyny tkackie, wpierw należało zacząć produkować maszyny wytwarzające przędzę. Koniec i kropka!
Dopisek (24.09.2018):
Z Wikipedii o „rewolucji przemysłowej”.
W roku 1733 John Kay wynalazł maszynę tkacką „Latające czółenko mechaniczne, czółenko szybkobieżne” („Flying Shuttle”), co spowodowało rewolucję w tkactwie. Kay skonstruował mechanizm, w którym sznurek wprowadzał w ruch czółenko, zastępując jego ręczne przerzucanie. Duże zapotrzebowanie na przędzę skłoniło angielskich kapitalistów do szukania innych udoskonaleń technicznych także w przędzalnictwie.
Rewolucji w przędzalnictwie dokonała „Przędząca Jenny” (Spinning Jenny; maszyna przędzalnicza wynaleziona przez Jamesa Hargreavesa w 1764 („przędzarka wózkowa”) i udoskonalona przez Richarda Arkwrighta w 1767 przędzarka o napędzie wodnym, tzw. „rama wodna”. Hargreaves wynalazł pierwszą wielowrzecionową mechaniczną przędzarkę, można było na niej wytwarzać jednocześnie 16 nici. Początkowo Przędząca Jenny była napędzana siłą ludzkich mięśni, lecz już w 1779 Samuel Crompton udoskonalił ją tak, aby wykorzystywała jako napęd mechaniczny koło wodne. Skonstruował maszynę przędzalniczą z mechanicznym formowaniem nici o nazwie „Muł Cromptona” lub tzw. nawijarka mulejowa („spinning mule”).
Mówiąc prosto: już w roku 1733 wymyślili możliwość mechanicznego tkania płótna, ale dopiero w latach 1764, 1767, 1779 wymyślono i skonstruowano maszyny do produkcji przędzy z której to przędzy można było tkać mechanicznie płótna! Mija niemal pokolenie od momentu konstrukcji maszyny tkackiej do wymyślenia maszyny która wyprodukuje przędzę do tej maszyny produkującej tkaniny!
W 1785 Edmund Cartwright opracował krosno mechaniczne, które zwiększyło wydajność w tkactwie aż 40-krotnie, udoskonalone następnie przez Johna Horrocksa w 1810 roku. Wprowadzenie maszyn przędzalniczych i mechanicznych warsztatów tkackich doprowadziło do mechanizacji przemysłu bawełnianego.
Kocham Wikipedię, za te nielogiczności! 🙂
https://en.wikipedia.org/wiki/Calamine_(mineral)
https://pl.wikipedia.org/wiki/Galman
https://en.wikipedia.org/wiki/Carding
https://en.wikipedia.org/wiki/Sliver_(textiles)
https://en.wikipedia.org/wiki/Dipsacus
https://pl.wikipedia.org/wiki/Szcze%C4%87
https://pl.wikipedia.org/wiki/Zgrzeblenie
https://pl.wikipedia.org/wiki/Szcze%C4%87_sukiennicza
https://pl.wikipedia.org/wiki/Zgrzeb%C5%82o
https://en.wikipedia.org/wiki/Sliver_(textiles)
https://pl.wikipedia.org/wiki/K%C4%85dziel
Wracając do galmanu. Nie przerabiano go, ale używano „jak leci” i topiono z miedzią, otrzymując od razu mosiądz, na którego zapotrzebowanie dynamicznie wzrosło w XIX wieku. Bo po roku 1840 Robert Stephenson zoptymalizował wymiary kotła parowego i można było zacząć produkcję mosiężnych, ciśnieniowych silników parowych stacjonarnych i do lokomotyw. Wzrosło też ogromne zapotrzebowanie na cynk „metaliczny”, bo wymyślono w połowie XIX wieku jak odzyskiwać srebro z ołowiu.
Cynk występuje też pod postacią sfalerytu, albo omówionego wcześniej „smitsonitu”, który dawniej nazywano galmanem lub „calamine”.
Dawniej, gdy cynk nie był znany, górnicy sascy nazywali sfaleryt blendą, czyli „rudą, która mami i zwodzi” – obiecuje metal ale go nie daje.
Specjalista górniczy Agricola w XVI w. uważał sfaleryt za kruszec ołowiu. Dopiero w XVIII w. szwedzki chemik Georg Brandt rozpoznał w nim ważny kruszec cynku.
https://pl.wikipedia.org/wiki/Cynk
https://pl.wikipedia.org/wiki/Sfaleryt
https://pl.wikipedia.org/wiki/Smithsonit
https://pl.wikipedia.org/wiki/Ruda
https://en.wikipedia.org/wiki/Ore
https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D1%83%D0%B4%D0%B0
https://pl.wikipedia.org/wiki/Chalkopiryt
Miedź wytwarzano w procesie hutniczym, głównie z rudy zawierającej chalkopiryt. Ta ruda zawiera nie tylko miedź, ale także srebro i złoto. Zawiera również kadm, nikiel, cynk, ołów itd… W związku z tym, jest rudą „polimetaliczną”.
Podsumowując ten wyciąg informacji ze stron Świętej Wikipedii, można powiedzieć, że „kiedyś” złoto pozyskiwano z żył „złota rodzimego” znajdującego się w postaci żył w skałach. Srebro, z uwagi na niezwykle rzadkie występowanie w takiej postaci („rodzimej”, w postaci żył), uzyskiwano niemal jedynie w procesie ekstrahowania miedzi i ołowiu z odpowiedniej rudy. No, chyba że trafiła się bryła srebra o masie 20 ton, lub jakaś bardzo bogata żyła srebra rodzimego.
Głównymi rudami jakie eksploatowano przemysłowo do XIX wieku były rudy ołowiu oraz rudy miedzi (zawierające chalkozyn (bardzo rzadko) czy omawiany wyżej chalkopiryt), później zaczęto eksploatować rudę cynku.
https://pl.wikipedia.org/wiki/Mied%C5%BA
https://pl.wikipedia.org/wiki/Chalkozyn
https://pl.wikipedia.org/wiki/Kamie%C5%84_miedziowy
Ruda miedzi zawiera 0,5-1,5% miedzi i zawiera dodatkowo srebro!
Ruda ołowiu to galena (siarczek ołowiu), i także zawiera srebro ( na ogół do 0,3 %, a przy zawartości 1,0 % srebra, mówi się o „galenie srebronośnej”). Przez wieki, jako zanieczyszczenie galeny traktowano występujące tam obok ołowiu arsen, cynę, antymon, srebro, złoto, miedź i bizmut.
Historycznie i „technologicznie” rzecz ujmując, można uważać, że wpierw produkowano w procesach górniczo-hutniczych ołów, a przy okazji otrzymywano „zanieczyszczenia”, w postaci miedzi i srebra, na które z czasem znalazło się zastosowanie, co spowodowało, że zaczęto poszukiwać i rud miedzi, i sposobów jej efektywnej produkcji.
Jak twierdzi Święta Dziewica Wikipedia, w tak zwanej „starożytności”, produkowano ogromne ilości metalicznego ołowiu, potem nastąpił całkowity „kollaps” i dopiero w połowie XIX wieku odzyskano planetarne zdolności produkcyjne, czyli poziom „produkcji Rzymu”.
https://pl.wikipedia.org/wiki/O%C5%82%C3%B3w
https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2e/Evolution_production_plomb.svg/800px-Evolution_production_plomb.svg.png
https://pl.wikipedia.org/wiki/Plik:Evolution_production_plomb.svg
Evolution of the production of lead, extracted in different countries (Canada, Australia, China, United-States, Peru) and in the world.
Źródło: http://s3.amazonaws.com/zanran_storage/nzsses.auckland.ac.nz/ContentPages/953681807.pdf#page=8
Według powyższego źródła, dopiero w latach 1840-1860 nastąpił dający się zauważyć w skali globalnej wzrost produkcji miedzi oraz ołowiu.
Według błogosławionej Wikipedii (zawsze Dziewicy), „starożytny” Rzym był monopolistą „ołowianym” – produkowano rocznie 80 tysięcy ton ołowiu.
W tym miejscu zgłaszam swoje „votum separatum”.
Wynika z powyższego, że w czasie 500 lat trwania Cesarstwa (27 p.n.e. – 476 n.e.), wyprodukowano 40 milionów ton czystego ołowiu. Z uwagi na to, że produkcja miedzi jest technologicznie tożsama z produkcją ołowiu, a rudy miedzi niezwykle często występują obok rud zawierających ołów, oraz zakładając że w 100 kg rudy miedzi mamy 1kg metalu a w 100 kg rudy ołowiu 80 kg metalu…
Wynika stąd, że Rzym w ciągu tych 500 lat powinien (mógł) wyprodukować także 500 tysięcy ton miedzi (bo 80 razy mniejsze zasoby w rudzie).
Powstają dwa pytania. Gdzie jest ta „rzymska” miedź i ołów?
Drugie pytanie – gdzie Rzym wydobywał rudy ołowiu i gdzie były huty?
Niewielkie zasoby rud miedzi i ołowiu mogły istnieć w rzymskiej Hiszpanii. A jedyne europejskie złoża to te karpackie – od północnych Czech do dzisiejszej Słowacji i nawet rumuńskich Karpat, gdzie podobno „Rzym nie sięgał”. Chyba nie przywożono z Centralnej Afryki? Daje to do myślenia, prawda?
No, chyba że w czasach „starożytnego Rzymu” działały na potęgę kopalnie i huty leżące w Karpatach, a ołów i miedź wysyłano Dunajem do Rzymu, Aten i Moskwy które sobie gdzieś stały na Krymie lub wokół Morza Czarnego, czyli Pontyjskiego…
Druga myśl taka: jeżeli nasza cywilizacja osiągnęła zdolności produkcyjne „Rzymu” dopiero w połowie XIX wieku, włos się jeży na głowie, gdy się pomyśli o skali „tysiącletniej”, katastrofalnej zapaści cywilizacyjnej.
A ołów był używany przez Rzymian – dokładnie tak jak w roku 1855 na Wystawie w Paryżu – do produkcji rur. Można się domyślać, że duża część wytapianego ołowiu służyła do produkcji okien. Wszak dopiero w połowie XIX wieku opanowano produkcję szkła bezbarwnego w postaci dużych, płaskich tafli. Do tego momentu, produkowano jedynie szkło kolorowe, mało przeźroczyste, w postaci małych szybek. Za pomocą ołowiu tworzono znane nam z kościołów i katedr – witraże.
Ołów służył Rzymianom także do pokrywania dachów a także jako „słodzik” i materiał do produkcji naczyń służących do przechowywania żywności (jej konserwacji).
Od XIII wieku zaczęto używać ołowiu w produkcji szkła oraz do konserwacji i słodzenia win. „Używanie tak doprawionych win w obrządku chrześcijańskim zostało zabronione bullą papieską w 1498, ale pito je dalej, co skutkowało masowymi zatruciami aż do późnego XVIII stulecia”.
Ołów był także środkiem kosmetycznym (biel ołowiana) – od czasów „egipskich”, aż do końca XVIII wieku.
Ołów był na tyle cennym metalem, że w „czasach rzymskich” wyrabiano z niego monety, a „od czasów Rzymu” do końca XVII wieku był środkiem płatniczym w handlu pomiędzy Europą a Środkową i Północną Afryką (afrykańskie kopalnie i huty ołowiu w Benue Trough i w dolnym Basenie Kongo.
Cytat cudowny: „W czasach klasycznym i później aż do XVII wieku często nie odróżniano cyny od ołowiu. Rzymianie określali ołów słowami plumbum nigrum (dosłownie ołów czarny), cynę zaś plumbum candidum (ołów jasny). Związek między cyną a ołowiem uwidacznia się także w innych językach: czeskie słowo olovo tłumaczy się jako „ołów”, jednak rosyjski wyraz pokrewny олово (olovo) oznacza cynę. Co więcej, bliska relacja wiąże ołów z antymonem. Oba pierwiastki występują pospolicie w formie siarczków (galena i antymonit), często razem. Pliniusz błędnie napisał, że podgrzewany antymonit uwolni ołów miast antymonu. W krajach takich jak Turcja czy Indie pierwotne perskie miano surma może odnosić się do siarczku antymonu lub siarczku ołowiu i w niektórych językach, jak rosyjski, stosuje się je do antymonu (сурьма).”
Zapamiętujemy. Podstawowym metalem od czasów starożytnych do późnego średniowiecza (a nawet początku XIX wieku) jest ołów. Potem jego rolę przejmuje miedź. Przy produkcji ołowiu i miedzi srebro, złoto, oraz inne metale były „zanieczyszczeniem”.
Rudy zawierające ołów i miedź występują na ogół „obok siebie” – na przykład na terenie Polski na Dolnym Śląsku ( w Złotym Stoku (Góry Złote), Boguszynie, Radzinowicach, Bystrzycy Górnej), na Górnym Śląsku (od Tarnowskich Gór do Olkusza) a także koło Kielc w Miedziance.
#1. Logistyka…
Zgodnie z teorią Igora Szkurina (Igor Grek), mówiącej o „logistycznym rozwoju cywilizacji”, do czasu rozpoczęcia budowy sieci kolejowych w drugiej połowi XIX wieku, podstawowym środkiem transportowym była łódź czy statek. Cywilizacja „rozszerzała się” zajmując nowe tereny, płynąc rzekami od ich ujścia w kierunku ich źródeł. Przez setki lat, ogromnym wysiłkiem ludzkim i technologiczno-organizacyjnym, budowano kanały które łączyły ze sobą różne systemy rzeczne oraz różne morza. Przykładem może być choćby francuski „Kanał Królewski”, który połączył zamknięte Morze Śródziemne z Morzem Północnym, czy szwedzki „Kanał Gotów”, którym połączono słodkowodne Jezioro Bałtyckie także z Morzem Północnym. Przez wieki kluczowym kanałem Europy, będącym źródłem dochodów i potęgi Oldenburgów, był kanał łączący Łabę (Morze Północne) z Bałtykiem.
Przez stulecia, czy tysiące lat, strategicznie ważnym dla całej europejskiej cywilizacji był „Kanał Faraonów”, łączący Morze Czerwone z Nilem. Statki z towarami z Indii i Chin (głównie opium) docierały bezpośrednio z Morza Czerwonego do leżącego o 10 metrów poniżej, śródlądowego, zamkniętego, słodkowodnego Jeziora Śródziemnego.
Wykorzystywano wtedy także drogi, ale jedynie na krótkich odcinkach łączących szlaki rzeczne należące do osobnych zlewni rzek. W takich miejscach budowano miasta i (niejednokrotnie umocnione) warownie. W takich też miejscach dochodziło do konfliktów interesów. Vide „Bitwa pod Borodino”, która dziwnym przypadkiem miała miejsce na terenie drogowego połączenia dwóch wodnych, arcyważnych szlaków komunikacyjnych.
Wydaje się logiczne zbudowanie zespołu hut miedzi, ołowiu i srebra, w Mogile, leżącej nad Wisłą, kilka kilometrów na wschód od Krakowa. Nie zbudowano tych hut na zachód od Krakowa, w górę Wisły z dwóch względów. Jedna przyczyna to „ekologia”. Nasi przodkowie tak samo jak my, dbali o swoje życie i zdrowie. Taki zakład hutniczy emitował niewyobrażalne ilości gazów, wśród których najwięcej było siarkowodoru. Przy niemal zawsze wiejących tam wiatrach, od zachodu na wschód, trzeba by Kraków przenieść w inne miejsce. Można przypuszczać, że przy wyjątkowo dobrych wiatrach, smród zgniłych jajek był odczuwalny nawet we Lwowie, a może nawet w Kijowie…
Do hut w Mogile transportowano rudę ze Śląska (Tarnowskie Góry, Olkusz), wioząc drogami urobek do Wisły, a potem spławiano do Mogiły.
Taka huta potrzebuje ogromnych, trudnych do wyobrażenia, ilości paliwa. Tym paliwem było drewno oraz węgiel drzewny. A te surowce były zaraz po drugiej stronie Wisły, w Puszczy Niepołomickiej.
Te same „logistyczne przyczyny” stały za wybraniem miejsca budowy „Kombinatu Hutniczego imienia Lenina” w tej samym miejscu, gdzie na terenie wsi Mogiła była „Stara Huta”. Teraz nowy Kombinat nazwano „Nową Hutą”. Do Kombinatu sprowadzano surowiec szerokotorową linią kolejową z ZSRR, a paliwo czyli węgiel i koks barkami wiślanymi ze Śląska. Produkty (stal) miały być spławiane Wisłą, którą zamierzano na nowo uregulować. Z planów regulacji Wisły nic nie wyszło, bo skończył się socjalizm a jak wiemy, kapitalizm który po nim nastąpił, nie ma na to środków finansowych.
Jak wiadomo, najkorzystniej jest budować hutę obok kopalni rudy. Problemem Dolnego i Górnego Śląska jest brak lasów. Dlatego też rudę dostarczano do Krakowa, obfitującego w drewno i węgiel drzewny. Huty zaczęto budować na Dolnym i Górnym Śląsku dopiero jak się nagle w przyrodzie pojawił na tych terenach węgiel kamienny, czyli na przełomie XVIII i XIX wieku.
Dodam, że po podbiciu Dolnego Śląska przez Austrię, w XVIII wieku, Maria Teresa Habsburg, królowa Czech i Węgier, rozpoczęła na Dolnym Śląsku wielką akcję zalesiania terenu. Sprowadzano z Tyrolu nasiona drzew iglastych. Pod koniec XX wieku, duża część sudeckich lasów zaczęła obumierać. Uczeni w piśmie tłumaczą to tym, że w czasach Marii Teresy obsadzano teren niedostosowanymi do klimatu Dolnego Śląska drzewami z Austrii. Obecne „ocieplenie klimatyczne” wydatnie przyspiesza ten proces…
Należało by się też zastanowić, czy nie wydaje się absurdalną teza, że wpierw zbudowano „Starą Hutę” w Mogile, a potem zbudowano Kraków. Za taką hipotezą przemawia budowanie rezydencji i „letnich stolic” przez królów i cesarzy w pobliżu ośrodków górniczo-hutniczych na pograniczu Saksonii i Czech, oraz w węgierskiej Słowacji. Królom i cesarzom chyba nie przeszkadzało sąsiedztwo ośrodków hutniczych, a może nawet ich wykwintne nosy potrzebowały zapachu pieniędzy, czyli siarkowodoru?
Wracając do „bajki” i spółki „Fukier-Turczyn” (Fugger – Thurzo). Jeżeli logicznym było wybudowanie Starej Huty w Mogile pod Krakowem i spławianie wytopionej miedzi Wisłą do Gdańska, a także transportowanie jej do brzegów Odry, by płynęła na statkach do Szczecina, to wydaje się absolutnie niemożliwe wysyłanie rudy miedzi z kopalni węgiersko-słowackich do Mogiły. W grę wchodziły tysiące ton urobku, który należało przewozić dwoma jedynie istniejącymi szlakami przez Tatry. Uważam, że do podkrakowskiej Starej Huty docierała jedynie ruda z Olkusza i Tarnowskich Gór!
Ekonomicznie opłacalnym było jedynie przewożenie tym szlakiem drogowym, nad Wisłę i Odrę, wyłącznie wytopionej na Słowacji miedzi.
Zupełnie niezrozumiały jest też transport miedzi z Węgier (Słowacji) okrężną drogą, przez góry (Tatry), Wisłę – Odrę, Bałtyk, do portów atlantyckich Europy. Jakby coś uniemożliwiało korzystanie z Dunaju, jako transportowej „autostrady”.
Jeżeli zrozumiałe jest dążenie spółki Fugger-Thurzo do opanowywania nowych rynków, to spotykamy na zadziwiające fakty. Nie wysyła się miedzi, ołowiu i srebra na Bałkany, Dunajem i Morzem Czarnym (Pont), ale Fugger próbuje „załatwić to” przez papieża. A że papież aktualny pochodzi z Bałkanów, ma tam swoje umowy handlowe, więc nie dopuszcza Fuggera na ten rynek.
Potem Spółka próbuje wysyłać produkty do Moskwy. Ale nie zwykłym szlakiem przez Lwów i Kijów, nie Bugiem i potem szlakiem drogowo-wodnym przez dzisiejszą Białoruś, ale trasą Bałtycką. Sprzeciwia się temu Hanza, która jest związkiem wolnych miast, takich jak Kraków. Hanza jest teoretycznie sterowana z Lubeki (księstwo Oldenburg i Stara Saksonia), gdzie Firma ma swój oddział. Hanza współpracuje z Fuggerem i Thurzo w Krakowie (Thurzo jest przecież „tutto di tutti capi” w tym niezależnym od władzy królewskiej mieście), ale Hanzie „nie pasuje” jakoś działalność Spółki na Bałtyku!
Prawdopodobnie jest to ten sam powód, który nie pozwolił Firmie „wyjść na Bałkany”. Pewnie istniały jakieś rodowo-plemienne umowy, podobne do tej jaka związała rodziny Fuggera i Thurzo, i te umowy kolidowały z interesami Firmy na Bałkanach i w Moskwie.
Dopuszczalne jest także inne wytłumaczenie – jakaś przeszkoda natury „geologiczno-katastrofalnej” – była powodem braku możliwości wysyłania miedzi, ołowiu i srebra bezpośrednio Dunajem na Bałkany, do Europy Zachodniej i „utartymi szlakami” do Moskwy.
Niezrozumiały jest eksport miedzi, okrężną drogą, z Hiszpanii i Portugalii do Indii. Były to chyba początki tego eksportu, bo Jakub Fugger podchodzi do interesu sceptycznie i nie chce się angażować finansowo.
Dla całości obrazu, należy dodać dwie rzeczy. Jedną jest istniejąca „w starożytności” Wokółpontyjska Prowincja Metalurgiczna. Jest to jednocześnie, nie tylko terytorium o takich samych „garnkach” znajdowanych przez archeologów, podobnych sposobach chowania zmarłych, ale o „typowych znaleziskach metalurgicznych”, świadczących o istnienia jednego „dostawcy” i producenta.
Wokółpontyjska Prowincja Metalurgiczna = Циркумпонтийский регион (Чёрное море) = ЦИРКУМПОНТИЙСКАЯ РУСЬ = Циркумпонтийская металлургическая провинция
Obszar ten to prawdziwa starożytna Grecja, bo Grecy przede wszystkim „rządzili” wokół Morza Czarnego. Dzisiejsza Grecja była kiedyś tak samo jałowa i niegościnna jak teraz, nadaje się na miejsce do wypoczynku a nie na tworzenie cywilizacji, do czego potrzeba pól na których rośnie zboże, oraz rud metali i dużej ilości paliwa, czyli lasów.
Grecy „Pontyjscy” wciąż mieli tożsame albo sprzeczne interesy z Persami i jak piszą wielokrotnie źródła historyczne, rywalizowali z Persami przede wszystkim o teren Kaukazu. Co jest możliwe jedynie wtedy gdy „ojczyzną starożytnych Greków” jest pobrzeże Morza Czarnego.
A okazuje się, że ludy żyjące wokół Morza Czarnego, posługiwały się metalem (miedzią i ołowiem) wydobywanym w kopalniach słowackich! Tylko że „histerycy” twierdzą, że było to ponad cztery tysiące lata temu…
Przypomnienie:
https://kodluch.wordpress.com/2017/12/04/%e2%99%ab-off-topic-katastrofa-czesc-ii/
Nie powinno więc budzić zdziwienia, istnienie rodu władców, Przemyślidów, którzy po czesku nazywają się „Przemysłowcy” (Přemyslovci).
Przypomnę mapę:
Według czeskich uczonych, piszących swe prace na początku XX wieku, Przemyślidzi (Przemysłowcy), potem stali się Luksemburczykami, później Jagiellonami, a później Habsburgami. W swoich pracach udowadniają tę tezę, publikując stosowne drzewa genealogiczne.
A okręg metalurgiczno handlowy „początku” Dunaju, to okolice obecnej Szwajcarii i Luksemburga.
Była by to bardzo długa opowieść, którą mógłbym poprzeć ogromną ilością linków i dodatkowych informacji, więc musi mi Czytelnik wierzyć na słowo. Przekopałem się przez bardzo dużą ilość wieści „rodowo-genealogicznych”, i zapewniam Państwa, że kobieca linia „Piastów Kujawskich” jest bez przerwy widoczna i czytelna we wszystkich królewsko-książęcych rodach Europy, aż do czasów współczesnych! Nie było żadnego, ani jednego „okresu bezkrólewia” w Polsce! Bo zawsze istniała władczyni, albo jej krewna, która była „właścicielką” tych ziem – od Łaby po Moskwę!
A czy Czytelnik podejrzewał by, że tak zwana „Dymitriada”, która miała miejsce 100 lat po tym jak Firma Fuggera i Thurzona osiągnęła szczyt rozkwitu, była zwykłą próbą połączenia miedzi, ołowiu i srebra „czesko-słowacko-polskiego” z rynkiem Moskwy. Możliwe, że nie tej Moskwy obecnej, ale tej gdzie Maryna Mniszech brała ślub, czyli Moskwy nad Morzem Czarnym (Pontyjskim).
Prześledziłem uważnie rodowody osób biorących udział w „dymitriadzie”. Okazuje się, że jak popatrzymy na kobiece rodowody, to mamy tam Ostrogskich (książęta mający ogromne tereny ziemskie na terenach Rusi, Moskwy oraz także Rzeczpospolitej) oraz rodziny Tarłów, Stadnickich, Tarnowskich (majątki od Krakowa po Odessę). Wszystkie te rodziny mają powiązania z kopalniami srebra i miedzi na pograniczu czesko-saksońskim, oraz z kopalniami obecnej Słowacji!
„Badacze” tego okresu historii i stosunków „polsko – rosyjskich”, zupełnie nie biorą pod uwagę aspektu „handlowo-rodzinnego”, czyli „moskiewskiego zapotrzebowania” na srebro, miedź i ołów, z chęcią zdobycia tego chłonnego rynku przez saksońsko – czesko – słowacko – węgierskich właścicieli tamtejszych hut.
Kończąc ten długi wątek, dodam pewien istotny szczegół. Na mitycznym Kongresie Wiedeńskim w roku 1815, najdłużej spierano się o to, czy i jak podzielić Kujawy. Moim zdaniem, to była jedna z kluczowych decyzji, wskazujących na początek procesu likwidującego stary układ rodowo-plemienno-feudalny, kończący odwieczne prawo salickie. Bo władczynie wywodzące się z piastowskich Kujaw panowały na terenie całej Europy! Kongres Wiedeński podzielił Kujawy pomiędzy trzech zaborców, będących jednocześnie „jedną rodziną Oldenburgów”. I był to symboliczny i wielce wymowny akt zakończenia jednej epoki i uruchomienia procesu budowy kapitalizmu.
Gdybyśmy spojrzeli na kierunki ekspansji (rzeczywistej i planowanej) firmy Fugger – Thurzo, i nałożyli to na historyczne mapy Europy z lat 1000-1815, dochodzimy do arcyciekawych wniosków…
#3. „Kasa, Misiu! KASA!”
W zasadzie to nie jest zrozumiałe po co wysyłano Kolumba do Ameryki? Jeżeli w tym czasie odkryto i opanowano technologię „odsrebrzania miedzi” i nagle srebra było w Europie pod dostatkiem, to po co za srebrem i złotem tułać się na drugi koniec świata? Jak twierdzą źródła, w roku 1519 Cortes DOKŁADNIE WIEDZIAŁ, ze w Kalifornii jest złoto! A tam gorączka złota nastąpiła w roku 1848. A po odkryciu złota w Kalifornii, Rosja za grosze oddaje Alaskę i kalifornijskie faktorie jako teren bez wartości! Może Hernán Cortés wybrał się do Ameryki 300 lat później? Może „rosyjskich faktorii” w Ameryce Północnej nigdy nie było?
Jak to możliwe, że przed wyprawą do „Indii Zachodnich”, Kolumb przekonywał Izabelę Kastylijską, że nie ma problemu z „wyprawą do Indii”, gdyż jak wszystkim wiadomo, gdy się w październiku popłynie od Wysp Kanaryjskich na południe, to po pewnym czasie wiatr i prądy morskie skierują statek na zachód, do Indii. A stamtąd można wrócić startując wiosną, wtedy wiatry i prądy morskie skierują statek na na północ, a potem na wschód, wprost do Hiszpanii? Źródła podają, że Kolumb agitując za swą wyprawą, był święcie przekonany o tym, że w „Indiach Zachodnich” znajdują się nieprzebrane ilości złota i srebra. Mimo, że żadna z jego wypraw nie znalazła tych skarbów, umarł całkowicie przekonany co do tego faktu…
Ale zostawmy te sprawy badaczom nielogiczności Historii…
Wracamy do kasy i mojej hipotezy, mówiącej, że przez wieki całe produkowano z różnego rodzaju rudy jedynie ołów oraz miedź. Srebro oraz złoto były cenne i znajdowane jedynie jako „metal rodzimy”, znajdowany w niezwykle małych ilościach jako żyły czy okruchy (samorodki).
Przy okazji opisu średniowiecznej huty miedzi, znajdującej się w saksońskim Grünthal, niemiecka Wikipedia (niech będzie po wsze czasy święta i Bóg Lachów Al Lah ją błogosławi!), jak na doświadczoną dziewicę, przekazuje nam niezwykle interesującą informację:
„Wachsendes Interesse von kapitalkräftigen Kaufleuten und auch der Regalherren selbst an den Gewinnen aus dem Erzbergbau – und insbesondere dem erzgebirgischen – ließ die Suche nach neuen abbauwürdigen Lagerstätten verstärken. Das entscheidende Ereignis für den Einstieg privater Kapitalgeber in den Bergbau waren die reichen Silberfunde um die spätere Bergstadt Schneeberg im Jahr 1470 (Zweites oder Großes Berggeschrey). Die Nachrichten über diese Funde lockten neben Bergleuten auch Kaufleute als Kapitalgeber an und in der Folge setzte eine rasche Blüte des Silberbergbaus ein.[1] Zugleich erlebte auch der Bergbau auf Buntmetalle einen Aufschwung, da sich im Erzgebirge Silber, Kupfer und Zinn in gemeinsamen Lagerstätten befinden.
Vom sächsischen Landesherrn war im Regalrecht festgelegt, dass alles geschmolzene Silber aus gefördertem Silbererz in dessen Münzen zu liefern war. Über dieses Ankaufsmonopol war der Silberpreis unabhängig vom tatsächlichen Aufwand gesichert. Vom Kupfererz musste im Allgemeinen der Zehnte abgeliefert werden, über das enthaltene Metall jedoch durfte der Grubenbesitzer mengenmäßig und preislich frei verfügen.
Mit Entdeckung des Saigerverfahrens zur Silberscheidung gelang somit dem Eigentümer der Schmelzhütte, selbst in den Besitz des im Kupfererz enthaltenen Silbers, das nicht ablieferungspflichtig war, zu kommen. Denn der dem Landesfürsten zustehende Anteil am Kupfererz war mit dem Zehnten bereits abgegolten.[4] Der Metallhandel erkannte recht schnell die Bedeutung des Verfahrens, was Kaufleute dieses Handelszweigs zum Bau großer „Saigerhütten“ veranlasste.”
W wolnym tłumaczeniu brzmiało by tak: około roku 1470, koło miasta Schneeberg, leżącego na pograniczu Saksonii, odkryto złoża „srebra rodzimego”, czyli żyły srebra. Zjechali się górnicy by kopać i hutnicy by srebro przetapiać. Były też w okolicy zwykłe kopalnie rudy miedzi i huty produkujące z tej rudy miedź.
Władca Saksonii orzekł, że będzie kupował 100% wytopionego srebra rodzimego, by bić z nich monety. Chodziło o to, by to srebro nie pojawiło się „nielegalnie na rynku”, bo spadła by jego cena. Władca Saksonii, pewnie tak jak każdy inny władca, na którego terytorium znajdowała się huta przetapiająca znalezione „srebro rodzime”, postępował tak samo. Granic celnych nie było i władcy utrzymywali wysokie ceny na srebro.
Z miedzią było trochę inaczej, hutnicy płacili władcy „dziesięcinę” miedzią, czyli 1/10 część produkcji oddawali władcy. Resztę wpuszczali na rynek.
Górnicy z hutnikami zwietrzyli interes, bo usłyszeli, że niejaki Jan Thurzo, dowiedział się od Wenecjan jak można z wytopionej miedzi „odciągać srebro”. Zapytali więc władcę: „a jakbyśmy sobie na boku z tej miedzi co mamy, jeszcze trochę srebra „odciągnęli”, to co?”
A władca im odpowiedział tak: za wyprodukowaną miedź już zapłaciliście dziesiątą jej część. Przekazaliście mi całe wydobyte i wytopione srebro rodzime. Więc formalnie jesteśmy kwita. A jeżeli jakimś niewyobrażalnym cudem wpadniecie na pomysł jak „przemienić miedź w srebro”, to sobie róbcie z tym co chcecie.
I jak to górnicy z hutnikami usłyszeli, to zaczęli masowo, gdzie tylko były rudy miedzi i huty ją wytapiające, budować nowe wydziały hutnicze do jej „seigrowania”, czyli segregowania, inaczej mówiąc „rozdzielania”…
Zanim przeskoczymy do wyjaśnienia o co chodzi i dlaczego jest to tak ważne, dodam dwie sprawy.
Jedną, zupełnie dla mnie niepojętą sprawą, jest „przekazywanie własności” kopalni i hut przez królów i cesarzy jakimś „Fuggerom”. To była „prywatyzacja” w stylu „przechodzenia z socjalizmu do kapitalizmu”. Działające, dochodowe przedsiębiorstwa sprzedawano za grosze! Ale widocznie historia rzeczywiście ciągle się powtarza!
Drugą sprawą wartą poruszenia jest fakt braku srebra z którego można by bić monety od połowy XVII wieku (powiedzmy, rok 1650), do około roku 1780 („końcówka” Rzeczpospolitej).
W cenie była miedź i z tej miedzi bito niewyobrażalne ilości monet (solidy czyli szelągi, zwane „tymfami” albo „boratynkami”). Wybito jakieś 0,8 do 1,8 miliona takich monet, do tego niemal każdy na boku „klepał sobie” takie miedziane monety. Więc w obiegu mogło być nawet 3-4 miliony takich monet. Królewskie monety Stanisława Augusta miały po raz pierwszy napis „z miedzi krajowej”. I tu pojawia się pytanie – skąd była ta „krajowa miedź”. Wiadomo, że kupowano ją na Węgrzech – i to podobno bardzo drogo. Źródła historyczne plączą się w zeznaniach, bo twierdzą niektóre, że miedź ta częściowo pochodziła ze świeżo odkrytych złóż rudy miedzi w Miedziance pod Kielcami. Podobno wydobycie tej rudy i wytopienie miedzi było tak kosztowne, że taniej było zamówić miedź w kopalniach słowacko-węgierskich, bo za te same pieniądze, Węgrzy dowozili miedź do samej Warszawy. Zagadką jest to, że formalnie to kopalnie i huty rudy miedzi pod Kielcami powstały dopiero w XIX wieku „za Królestwa Polskiego”, jako jedna z pierwszych inwestycji Banku Polskiego. Inne źródła twierdzą, że „za Króla Stasia”, brakowało do bicia monet tej „węgierskiej miedzi” i planowano zakupy w Rosji. To jest o tyle dziwaczna informacja, że kopalnie i huty miedzi na Ałtaju i na Uralu zaczęły powstawać dobre kilkadziesiąt lat później…
Fakt historyczny: pierwsze kopalnie miedzi w Rosji buduje na Ałtaju (Koływań) Nikita Demidow w roku 1838.
A może miedź na „boratynki” pochodziła ze złóż w Tarnowskich Górach, którą przetapiano w „Starej Hucie imienia Fuggera i Thurzo”, znajdującej się w Mogile pod Krakowem? A srebro na monety Królestwa Polskiego pochodziło z „seigrowania” miedzi w „Starej Hucie” w Mogile?
Może po prostu firma „Fukier i Turczyn” działała 300 lat później? Wtedy wszystko „wskoczyło by na swoje miejsce”.
https://de.wikipedia.org/wiki/Schneeberg_(Erzgebirge)
https://de.wikipedia.org/wiki/Saigerh%C3%BCtte_Gr%C3%BCnthal
#4. Technologia – część druga – znowu długa…
Zarówno Ewangelie świętej Wikipedi, jak i współcześni profesorowie „od hutnictwa”, zgodnie twierdzą, że bogactwo firmy Fugger – Thurzon zostało zbudowane na technologii „odciągania srebra z miedzi”, zwanego „seigrowaniem”. Trudno znaleźć informacje na temat tego genialnego, ale niezwykle skomplikowanego technologicznie procesu. Spróbuję niniejszym to opisać…
Językoznawcy nie są w stanie uzgodnić pochodzenia tego słowa. Oznacza ono „oddzielenie”, „rozdzielenie”, czyli „segregację”.
Proces można opisać w kilku krótkich zdaniach. Jak wiemy z części #1, rudy miedzi bardzo często zawierają przysłowiowy procent związków srebra. Jeżeli podgrzejemy rudę miedzi, zawierającą ten „procent srebra”, otrzymamy rodzaj stopu miedzi ze srebrem. Aby wydzielić srebro z tej miedzi, podgrzewano roztwór w stosownej kadzi, utrzymując odpowiednią temperaturę, w bardzo wąskim jej zakresie, powiedzmy, 470 ºC, plus minus 2-3 stopnie. Podczas trwania wielogodzinnego procesu, cały czas obracano specjalnym mieszadłem, co było trudne, bo „zupa” była bardzo gęsta..
Następnie, bardzo wolno obniżano temperaturę, dodając do płynu, w odpowiednim momencie, roztopiony do właściwej temperatury ołów. Następowały jednocześnie dwa zjawiska. Ciężki ołów opadał na dno kadzi, a obniżana wolno (bardzo wolno!) temperatura, powodowała w pewnej chwili krystalizację na powierzchni płynu czystego srebra. Wystarczyło teraz ostrożnie zgarnąć kożuch czystego srebra i… „wuala”!
Proste? Genialnie proste! Tak proste, że proces tej krystalizacji został „rozpracowany naukowo” dopiero w drugiej połowie XX wieku. Okazuje się, że mamy tu do czynienia z bardzo ciekawym zjawiskiem fizycznym, które zostało zrozumiane i opisane matematycznie całkiem niedawno!
Ale, mimo „prostoty ogólnej” procesu, diabeł tkwi w szczegółach. Po pierwsze – kadź. Kadź miała specjalny i istotny dla powodzenia procesu kształt. Jej wielkość musiała być dobrana doświadczalnie do odpowiednio regulowanego źródła ciepła. Musiała zostać wykonana ze stali, żelaza, żeliwa lub mosiądzu. I tu mamy pierwszy problem. Stal nie była znana na końcu XV wieku. Żelazo było niezwykle drogie, może wykonywano z niego siekiery, ale odlanie żelaznej, metrowej średnicy kadzi, przekraczało możliwości technologiczne „czasów seigrowania”. Żeliwa też jeszcze nie było.
Tu muszę uderzyć się w piersi i przesunąć czas rewolucji technologicznej o dobre kilkadziesiąt lat bliżej naszych czasów!
Opisując Państwu Wystawy Światowe, cytowałem informacje o procesie odlewania 52-tonowego kawałka „lanej stali” z 1800 „dymarek”.
Doczytałem dokładnie I-szy tom opracowania na temat maszyn parowych jakie wydał we Lwowie w roku 1829 generał Józef Bem. II-tom prawdopodobnie został co do ostatniego egzemplarza spalony przez cenzurę, gdyż zawierał informacje na temat „najnowszych maszyn parowych Newcomena i Watta”, którzy już od dawna podobno nie żyli. Dokładny spis rozdziałów II-tomu znajduje się w tomie I-szym. Miały się tam znaleźć opisy najnowszych i najnowocześniejszych maszyn parowych, w tym ta, która została właśnie zamontowana w Mennicy Warszawskiej.
Józef Bem, ten „arcymistrz artylerii i wojsk rakietowych”, pisał swą historię maszyn parowych podczas rekonwalescencji, po wypadku w Gdańsku. Tam właśnie, na zlecenie króla Prus, Józef Bem opracowywał silnik do rakiet, eksperymentując z czarnym prochem. Starał się uzyskać proch „taki który będzie się wolno palił”. Niestety, jedno z doświadczeń się nie powiodło i Bem został bardzo ciężko ranny. Dzięki temu nieszczęśliwemu wypadkowi i nieuwadze cenzury, mamy informacje ze stosownymi tabelkami, na temat materiałów stosowanych przy budowie silników parowych w roku 1829. A tam znajdujemy czarno na białym wyjaśnienie, że „stal lana”, którą to nazwę, wielokrotnie powtarzaną w wielu źródłach, przypisywałem stali bessemerowskiej czy martenowskiej, to ZWYCZAJNE ŻELIWO!
Czyli że, w roku 1873, na Wystawie w Wiedniu pokazywano 52-tonowy blok żeliwa odlewany z „dymarek” o „wydajności” = 30 kg!!!!
Powtarzam, bo trzeba sobie to wbić do pamięci! W roku 1873 sensację wzbudza blok żeliwa o masie 52 tony. A wydajność jednej „dymarki Kruppa” to 30 kg żeliwa.
Wracamy do „seigrowania”. Pozostaje nam jedynie mosiądz, jako materiał na kadź do seigrowania. I tu pojawia się problem taki, że najprawdopodobniej mosiądz, jako zupełnie nowy materiał zastosowano po raz pierwszy w technologii otrzymywania przędzy w zgrzeblarkach, w drugiej połowie XVIII wieku!
A proces „segregacji srebra” podobno „działał” masowo 300 lat wcześniej!
Pomijam w tym miejscu skomplikowaną niewątpliwie budowę samego mieszadła i układu jego napędu za pomocą koła wodnego.
Jeszcze raz cytując i tłumacząc niemiecką Wikipedię (zawsze dziewicę):
„Pierwsze urządzenia do „seigrowania” pojawiły się w Turyńskim Lesie (Thüringer Waldes), z uwagi na /jednoczesną/ dostępność węgla drzewnego i wodę poruszającą kołami wodnymi /do obracania mieszadła/. W latach 1461-1565 zbudowano dwanaście pieców do seigrowania. Stąd też Turyngia stała się europejskim centrum do odzyskiwania srebra z miedzi. Około roku 1490 Jakub Fugger zbudował pierwsze urządzenie do „seigrowania” w Schwaz w Tyrolu. Stamtąd pochodziła prawie połowa europejskiej produkcji srebra. Później powstały podobne instalacje w Karyntii (Fuggerau / Bleiberg) oraz w Neusohol (Bańska Bystrzyca)”.
Moja uwaga do powyższego. Niemiecka Wikipedia twierdzi, że Fugger uruchomił w Tyrolu (Schwaz), pierwszą instalację do „segregacji srebra” w roku 1490, czyli 5 lat wcześniej niż zawarł umowę z Thurzo, w wyniku której Jan Thurzo przekazał Fuggerowi tajniki tej technologii.
Kolejnym problemem jaki napotykali „producenci srebra”, był termiczna izolacja kadzi i pomiar temperatury procesu. To jest naprawdę robota „zegarmistrzowska”, porównywalna z dokładnością zszycia serca przez współczesnego chirurga specjalisty! Doprawdy, zupełnie nie mam bladego pojęcia jak w XV – XVI wieku utrzymywano przez wiele godzin dokładnie zadaną temperaturę.
Bo proces był powolny, polegał na wolnym tworzeniu się kryształków srebra wokół „jąder kondensacji”. To jak „rośnięcie kryształów soli” w szkolnym doświadczeniu.
Równie ważnym podczas tego procesu jest stałe mieszanie bardzo gęstej i bardzo gorącej „cieczy”. Proces trwa kilkadziesiąt godzin i nie jestem sobie w stanie wyobrazić skonstruowania z materiałów znanych w XV wieku nie tylko kadzi ale odpowiedniego mieszadła!
Proces „seigrowania” ołowiu. Do tego procesu potrzebny był cynk metaliczny i technologia roku 1833
Piec do „seigrowania” ołowiu w Saigerhütte Grünthal
Ale najlepsze jest to, że proces ten, podobno powszechny końcem XV wieku, został dwukrotnie opatentowany i wdrożony do procesu produkcyjnego w wieku XIX!
Tak! Proszę zapamiętać! Przez niemal 350 lat „wyciąga się” z miedzi srebro, a dopiero w XIX wieku powstają opisy, patenty i uruchamiany jest proces produkcyjny!
Proces odsrebrzania ołowiu („bliźniaczy” do odsrebrzania miedzi) metodą Parkesa (Aleksander Parkes 1813-1890, producent mosiądzu i wynalazca, patent na odsrebrzanie ołowiu 1852, patent na brąz fosforowy 1848, celuloid 1856), wygląda dokładnie tak samo jak prosto opisałem wyżej. Trwa ok 20 godzin, tylko że dodaje się cynk do ołowiu zawierającego srebro.
Wcześniej, w roku 1833, zaczęto odsrebrzać ołów i miedź metodą Pattisona.
A polskojęzyczna Wikipedia twierdzi że do roku 1833 stosowano jedynie i „od zawsze” do odsrebrzania miedzi metodę „kupelacji”. Jest to metoda „laboratoryjna”, pozwalająca na uzyskanie srebra czy złota z miedzi lub ołowiu w niezwykle małych ilościach – po wielu godzinach zabiegów prażenia miedzi, w tygielku zostawała kropla złota lub srebra…
Ale najciekawsze jest to, że dla tego kto opanował proces „seigrowania”, proces otrzymywania żelaza pudlingowego był wprost banalny! Procesy różniły się jedynie znacznie wyższą temperaturą jaka występowała przy „pudlowania żelaza”.
Teraz, na zakończenie ostatnia „niestykowka” – jak mówią bracia Rosjanie. Do „Starej Huty” w Mogile pod Krakowem, gdzie prowadzono proces „seigrowania”, potrzebny do procesu ołów był sprowadzany z Tarnowskich Gór. Tak twierdzi święta księga dziewicy Wikipedii.
Dla niezorientowanych Czytelników przypomnę, że w Tarnowskich Górach nie ma ani jednej góry, nawet nie ma wzgórz! Tylko kopalnie! Bo w języku staropolskim „góra” to po prostu „kopalnia”. A Tarnowskie Góry są daleko od Tarnowa, Tarnobrzega, Tarnogrodu, Tarnogóry i Tarnopola!
OT / PT
Herb Tarnowskich – „Leliwa” – to gwiazda nad półksiężycem, czyli to herb Achemenidów greckich…
https://bskamalov.livejournal.com/3711111.html
Wracam do wspomnianej „niestykowki”. Jak można było sprowadzać ołów z Tarnowskich Gór około roku 1500, jeżeli pierwsze kopalnie i huty powstały tam na przełomie XVIII i XIX wieku! Tak piszą cytowane już Państwu, XIX wieczne źródła, tak pisze Dziewica Wikipedia i informacje na temat Tarnowskich Gór!
Przypomnę, że Górny Śląsk trafił się Prusom „przypadkowo” w wyniku wojen toczonych z Austrią w drugiej połowie XVIII wieku. Wojny te toczyły się na Dolnym Śląsku, tam gdzie był ośrodek górniczo-hutniczy „Złoty Stok”. Prusacy nie za bardzo wiedzieli co z Niezależnym Księstwem Śląskim począć, bo nie było tam wtedy kopalni ani hut. Ani żadnych wymiernych bogactw naturalnych!!!
Zaczęli inwestować w kopalnie i huty Górnego Śląska dopiero pod koniec XVIII wieku!
Pewnie też jest całkowicie przypadkowe to, że kolejna wojna prusko-austriacka z roku 1866, toczyła się na pograniczu Czech i Saksonii – na terenach gdzie znajdują się czeskie kopalnie srebra i miedzi.
Walki toczyły się DOKŁADNE w tych samych miejscowościach, gdzie walczyli husyci z Luksemburgami 100 lat wcześniej niż „Bajka o Fuggerach” – 1419-1436.
Nie chcąc przedłużać tej nigdy nie kończącej się historii, dodam ogólnie, że przejrzałem historię niemal wszystkich miast Saksonii i północnych Czech. Wszędzie występują dziwne „załamania” produkcji w hutach i kopalniach. Najczęściej końcem XVIII wieku lub na początku XIX wieku. Wygląda to tak, że w danej miejscowości mamy „starożytną, średniowieczną” historię górnictwa i hutnictwa. Potem następuje jakaś „przerwa technologiczna” i dynamiczny rozwój przemysłu, powiedzmy, od roku 1830-1850…
Jak twierdzi wikipedialna Bajka, Jan Thurzo był europejskim specjalistą w odwadnianiu zalanych kopalni. To była jakaś przypadłość kopalni jego czasów. Z potwierdzonych danych historycznych (baza danych Andrieja Stiepanienki), wiemy że na jakaś planetarna katastrofa spowodowała zalanie kopalń nie tylko w Europie, ale a Ameryce Południowej. I zdarzyło się około roku 1825.
A dokładnie (dane oficjalnie potwierdzone w wielu źródłach): 1820 – następuje wieloletnia „przerwa technologiczna” w słynnej kopali czeskiej „Boży Dar”.
1824 – 1825 wielkie „zaburzenia na Bałtyku” i na terenach wybrzeża.
1825 – masowe zatopienie kopalni srebra w Boliwii powoduje niemal natychmiastowe i całkowite przerwanie wydobycia i przerobu srebra.
Ze swojej strony przypomnę, że do połowy XIX wieku istniało na świecie tylko kilka – kilkanaście kopalni „szybowych”. Niemal wszystkie kopalnie to kopalnie odkrywkowe….
https://de.wikipedia.org/wiki/Seigerung
https://fr.wikipedia.org/wiki/S%C3%A9gr%C3%A9gation_(mat%C3%A9riau)
https://de.wikipedia.org/wiki/Kupellation
https://pl.wikipedia.org/wiki/Kupelacja
https://de.wikipedia.org/wiki/Treibherd
http://woerterbuchnetz.de/cgi-bin/WBNetz/wbgui_py?sigle=Adelung&lemma=seiger
http://www.akademickyrepozitar.sk/sk/repozitar/banictvo-a-mincovnictvo-v-dejinach-slovenska-mining-industry-and-coin-minting-in-history-of-slovakia.pdf
https://pl.wikipedia.org/wiki/Rafinacja_o%C5%82owiu
https://en.wikipedia.org/wiki/Alexander_Parkes
https://pl.wikipedia.org/wiki/Wojna_prusko-austriacka
https://pl.wikipedia.org/wiki/Wojny_husyckie
https://pl.wikipedia.org/wiki/Tarnowscy_herbu_Leliwa
https://pl.wikipedia.org/wiki/Tarnowscy_(linia_wielowiejsko-dzikowska)
= = = = = = = = = = = = = = = = = =
Wydaje się, że historia firmy Fugger – Thurzo, jest albo całkowicie zmyślona, albo jest prawdziwa, ale wydarzyła się na przełomie XVIII i XIX wieku…
Wszystkie informacje, materiały i część grafik i zdjęć pochodzi z Wikipedii… Kilka grafik zostało skopiowanych z prac Pana Andrieja Stiepanienki…
= = = = = = = = = = = = = = = = = =
Dodatkowo wykorzystane źródła
Kopalnie srebra
Tarnowskie Góry
https://kopalniasrebra.pl/historia/
Złoty Stok
http://www.kopalniazlota.pl/pl/oferta/zwiedzanie-kopalni
Kutna Hora
https://destinace.kutnahora.cz/d/hradek-czeskie-muzeum-srebra-i-sredniowieczna-kopalnia?lang=6
https://cs.wikipedia.org/wiki/Kutn%C3%A1_Hora
https://cs.wikipedia.org/wiki/D%C4%9Bjiny_Kutn%C3%A9_Hory
https://en.wikipedia.org/wiki/Kutn%C3%A1_Hora
https://en.wikipedia.org/wiki/Cowl
https://pl.wikipedia.org/wiki/Coculla
Bożi Dar – Gottesgab (Rudawy), Horni Blatna, Jachymov, Stary Martin, Horni Krupka
http://www.tradicemasmysl.cz/Regiony/Czechy-Po%C5%82nocne/Rudawy-i-Podgorze-Rudawskie/Wycieczki/Region-gorniczy-Rudaw/
https://cs.wikipedia.org/wiki/Bo%C5%BE%C3%AD_Dar
https://en.wikipedia.org/wiki/Bo%C5%BE%C3%AD_Dar
https://cs.wikipedia.org/wiki/Horn%C3%AD_Blatn%C3%A1
https://de.wikipedia.org/wiki/Horn%C3%AD_Blatn%C3%A1
https://cs.wikipedia.org/wiki/Pot%C5%AF%C4%8Dky
https://de.wikipedia.org/wiki/Pot%C5%AF%C4%8Dky
https://de.wikipedia.org/wiki/Pernink
https://de.wikipedia.org/wiki/Nov%C3%A9_Hamry
https://pl.wikipedia.org/wiki/Nov%C3%A9_Hamry
https://de.wikipedia.org/wiki/Nejdek
https://de.wikipedia.org/wiki/Bernov_(Nejdek)
https://de.wikipedia.org/wiki/Les%C3%ADk_(Nejdek)
https://de.wikipedia.org/wiki/Lu%C5%BEec_u_Nejdku
https://de.wikipedia.org/wiki/Old%C5%99ichov_(Nejdek)
https://de.wikipedia.org/wiki/Pozorka_(Nejdek)
https://de.wikipedia.org/wiki/Such%C3%A1_(Nejdek)
https://de.wikipedia.org/wiki/Tisov%C3%A1_(Nejdek)
https://de.wikipedia.org/wiki/Vysok%C3%A1_%C5%A0tola
https://de.wikipedia.org/wiki/%C5%A0indelov%C3%A1
https://de.wikipedia.org/wiki/Breitenbrunn/Erzgeb.
https://de.wikipedia.org/wiki/Bo%C5%BEi%C4%8Dany
https://de.wikipedia.org/wiki/Nov%C3%A1_Role
https://de.wikipedia.org/wiki/Smoln%C3%A9_Pece
https://de.wikipedia.org/wiki/Vysok%C3%A1_Pec_u_Nejdku
https://de.wikipedia.org/wiki/D%C4%9Bpoltovice
https://de.wikipedia.org/wiki/Hrozn%C4%9Bt%C3%ADn
https://de.wikipedia.org/wiki/P%C5%99ebuz
https://de.wikipedia.org/wiki/Muldenhammer
https://de.wikipedia.org/wiki/St%C5%99%C3%ADbrn%C3%A1
https://de.wikipedia.org/wiki/Breitenbrunn/Erzgeb.
https://de.wikipedia.org/wiki/Johanngeorgenstadt
https://de.wikipedia.org/wiki/Eibenstock
https://de.wikipedia.org/wiki/Jind%C5%99ichovice
https://de.wikipedia.org/wiki/%C4%8Cernava
https://de.wikipedia.org/wiki/Merkl%C3%ADn_u_Karlov%C3%BDch_Var
https://de.wikipedia.org/wiki/J%C3%A1chymov
https://de.wikipedia.org/wiki/Ostrov_nad_Oh%C5%99%C3%AD
https://de.wikipedia.org/wiki/Abertamy
https://de.wikipedia.org/wiki/Ostrov_nad_Oh%C5%99%C3%AD
https://de.wikipedia.org/wiki/Kr%C3%A1sn%C3%BD_Les
https://de.wikipedia.org/wiki/Str%C3%A1%C5%BE_nad_Oh%C5%99%C3%AD
https://de.wikipedia.org/wiki/Kov%C3%A1%C5%99sk%C3%A1
https://de.wikipedia.org/wiki/Kry%C5%A1tofovy_Hamry
https://de.wikipedia.org/wiki/Vejprty
https://de.wikipedia.org/wiki/M%C4%9Bd%C4%9Bnec
https://de.wikipedia.org/wiki/Doma%C5%A1%C3%ADn
https://de.wikipedia.org/wiki/V%C3%BDslun%C3%AD
https://de.wikipedia.org/wiki/Marienberg
https://de.wikipedia.org/wiki/H%C3%A1jek_u_Ostrova
https://de.wikipedia.org/wiki/Velichov
https://de.wikipedia.org/wiki/Vojkovice_nad_Oh%C5%99%C3%AD
https://de.wikipedia.org/wiki/Lou%C4%8Dn%C3%A1_pod_Kl%C3%ADnovcem
https://de.wikipedia.org/wiki/Oberwiesenthal
https://de.wikipedia.org/wiki/Truppen%C3%BCbungsplatz_Hradi%C5%A1t%C4%9B
https://de.wikipedia.org/wiki/Okounov
https://de.wikipedia.org/wiki/Sahrer_von_Sahr
https://de.wikipedia.org/wiki/Kolowrat
https://de.wikipedia.org/wiki/Christoph_Simon_von_Thun
https://de.wikipedia.org/wiki/Kl%C3%A1%C5%A1terec_nad_Oh%C5%99%C3%AD
https://de.wikipedia.org/wiki/M%C4%9Bd%C4%9Bnec
https://de.wikipedia.org/wiki/M%C3%A1lkov_u_Chomutova
https://de.wikipedia.org/wiki/M%C3%ADsto
https://de.wikipedia.org/wiki/K%C5%99imov
https://de.wikipedia.org/wiki/Blatno
https://de.wikipedia.org/wiki/Hora_Svat%C3%A9ho_%C5%A0ebesti%C3%A1na
https://de.wikipedia.org/wiki/Kalek
https://de.wikipedia.org/wiki/Olbernhau
https://de.wikipedia.org/wiki/Brandov
https://de.wikipedia.org/wiki/Hora_Svat%C3%A9_Kate%C5%99iny
https://de.wikipedia.org/wiki/Deutschneudorf
https://de.wikipedia.org/wiki/Nov%C3%A1_Ves_v_Hor%C3%A1ch
https://de.wikipedia.org/wiki/Bolebo%C5%99
https://de.wikipedia.org/wiki/Vysok%C3%A1_Pec_u_Jirkova
https://de.wikipedia.org/wiki/Litv%C3%ADnov
https://de.wikipedia.org/wiki/Kl%C3%ADny
https://de.wikipedia.org/wiki/Neuhausen/Erzgeb.
https://de.wikipedia.org/wiki/Mezibo%C5%99%C3%AD
https://de.wikipedia.org/wiki/Lom_u_Mostu
https://de.wikipedia.org/wiki/Osek
https://de.wikipedia.org/wiki/%C4%8Cesk%C3%BD_Ji%C5%99et%C3%ADn
https://de.wikipedia.org/wiki/Rechenberg-Bienenm%C3%BChle
https://de.wikipedia.org/wiki/Moldava
https://de.wikipedia.org/wiki/Louka_u_Litv%C3%ADnova
https://de.wikipedia.org/wiki/Mari%C3%A1nsk%C3%A9_Rad%C4%8Dice
https://de.wikipedia.org/wiki/B%C3%ADlina
https://de.wikipedia.org/wiki/P%C5%99emysliden
https://de.wikipedia.org/wiki/Most_(Tschechien)
https://de.wikipedia.org/wiki/Horn%C3%AD_Ji%C5%99et%C3%ADn
https://de.wikipedia.org/wiki/Hermsdorf/Erzgeb.
https://de.wikipedia.org/wiki/Altenberg_(Erzgebirge)
https://de.wikipedia.org/wiki/Mikulov_v_Kru%C5%A1n%C3%BDch_hor%C3%A1ch
https://de.wikipedia.org/wiki/Ko%C5%A1%C5%A5any
https://de.wikipedia.org/wiki/Dub%C3%AD
https://de.wikipedia.org/wiki/%C3%9Ajezde%C4%8Dek
https://de.wikipedia.org/wiki/Teplice
https://de.wikipedia.org/wiki/Jen%C3%ADkov_u_Duchcova
https://de.wikipedia.org/wiki/Hrob
https://de.wikipedia.org/wiki/Duchcov
https://de.wikipedia.org/wiki/Lobkowitz_(Adelsgeschlecht)
https://de.wikipedia.org/wiki/Zden%C4%9Bk_Vojt%C4%9Bch_Popel_von_Lobkowitz
https://de.wikipedia.org/wiki/Neratovice#Lobkovice
https://de.wikipedia.org/wiki/Laho%C5%A1%C5%A5
https://de.wikipedia.org/wiki/Zabru%C5%A1any
https://de.wikipedia.org/wiki/Ledvice
https://de.wikipedia.org/wiki/Pockau-Lengefeld
https://de.wikipedia.org/wiki/J%C3%B6hstadt
https://de.wikipedia.org/wiki/K%C3%B6nigswalde
https://de.wikipedia.org/wiki/Wolkenstein_(Erzgebirge)
https://de.wikipedia.org/wiki/Gro%C3%9Fr%C3%BCckerswalde
https://de.wikipedia.org/wiki/Mildenau
https://de.wikipedia.org/wiki/Pfaffroda
https://de.wikipedia.org/wiki/Gr%C3%BCnhainichen
https://de.wikipedia.org/wiki/Zschopau
https://de.wikipedia.org/wiki/Gro%C3%9Folbersdorf
https://de.wikipedia.org/wiki/Kry%C5%A1tofovy_Hamry
https://de.wikipedia.org/wiki/%C5%A0indelov%C3%A1
https://de.wikipedia.org/wiki/Rotava
https://de.wikipedia.org/wiki/Kraslice
https://de.wikipedia.org/wiki/Bublava
https://de.wikipedia.org/wiki/Klingenthal
https://de.wikipedia.org/wiki/Krajkov%C3%A1
https://de.wikipedia.org/wiki/Nov%C3%BD_Kostel
https://de.wikipedia.org/wiki/Plesn%C3%A1
https://de.wikipedia.org/wiki/Velk%C3%BD_Luh
https://de.wikipedia.org/wiki/Bad_Brambach
https://de.wikipedia.org/wiki/Skaln%C3%A1
https://de.wikipedia.org/wiki/K%C5%99i%C5%BEovatka
https://de.wikipedia.org/wiki/T%C5%99ebe%C5%88
https://de.wikipedia.org/wiki/Franti%C5%A1kovy_L%C3%A1zn%C4%9B
https://de.wikipedia.org/wiki/Nebanice
https://de.wikipedia.org/wiki/Cheb
https://de.wikipedia.org/wiki/Vojtanov
https://de.wikipedia.org/wiki/Hazlov
https://de.wikipedia.org/wiki/Selb
https://de.wikipedia.org/wiki/A%C5%A1
https://de.wikipedia.org/wiki/Rehau
https://de.wikipedia.org/wiki/Bad_Elster
https://de.wikipedia.org/wiki/Podhrad%C3%AD_u_A%C5%A1e
https://de.wikipedia.org/wiki/Hranice_u_A%C5%A1e
https://de.wikipedia.org/wiki/Regnitzlosau
https://de.wikipedia.org/wiki/Eichigt
https://de.wikipedia.org/wiki/Kr%C3%A1sn%C3%A1
https://de.wikipedia.org/wiki/Poustka
https://de.wikipedia.org/wiki/Lib%C3%A1
https://de.wikipedia.org/wiki/Schirnding
https://de.wikipedia.org/wiki/Hohenberg_an_der_Eger
https://de.wikipedia.org/wiki/Milhostov
https://de.wikipedia.org/wiki/Habartov
https://de.wikipedia.org/wiki/Doln%C3%AD_Nivy
https://de.wikipedia.org/wiki/Josefov
https://de.wikipedia.org/wiki/Markneukirchen
https://de.wikipedia.org/wiki/Luby
https://de.wikipedia.org/wiki/Olov%C3%AD
https://de.wikipedia.org/wiki/Stefan_Schlick
https://de.wikipedia.org/wiki/Joachimstaler
Aus dem ersten Wortbestandteil Joachim leiten sich ab italienisch Joachimico, französisch Jocondales, polnisch Joachimik, russisch Jefimok.
https://de.wikipedia.org/wiki/J%C3%A1chymov
https://de.wikipedia.org/wiki/Bern%C3%AD_rula
https://cs.wikipedia.org/wiki/Bern%C3%AD_rula
https://de.wikipedia.org/wiki/Pfarrei
https://de.wikipedia.org/wiki/Nordb%C3%B6hmisches_Becken
https://en.wikipedia.org/wiki/North_Bohemian_Basin
https://cs.wikipedia.org/wiki/Mosteck%C3%A1_p%C3%A1nev
https://de.wikipedia.org/wiki/Czernin_von_und_zu_Chudenitz
https://cs.wikipedia.org/wiki/Sask%C3%A9_kurfi%C5%99tstv%C3%AD
https://pl.wikipedia.org/wiki/Dynastia_aska%C5%84ska
Dynastia askańska – ród niemiecki panujący w Brandenburgii, Saksonii oraz kilku mniejszych księstwach: Saksonii-Lauenburgu, Anhalt. Od nazwy tego ostatniego nazywana także jako dynastia Anhalt. Jej przedstawicielka z linii Anhalt-Zerbst – Zofia Augusta Fryderyka – rządziła także pod imieniem Katarzyna II Wielka, jako imperatorowa Rosji. Dynastia wzięła nazwę od łacińskiej nazwy miasta Aschersleben – Askania (lub też Ascharia).
https://pl.wikipedia.org/wiki/Elektorat_Saksonii
https://pl.wikipedia.org/wiki/Margrabiowie_Mi%C5%9Bni
https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_margraves_of_Meissen
https://en.wikipedia.org/wiki/File:Marchia_Wschodnia_ok._1000.svg
https://en.wikipedia.org/wiki/Saxon_Eastern_March
https://en.wikipedia.org/wiki/Duchy_of_Saxony
https://en.wikipedia.org/wiki/Old_Saxony
https://en.wikipedia.org/wiki/Nordalbingia
https://en.wikipedia.org/wiki/Lusatia
Języki 1880
.https://en.wikipedia.org/wiki/Lusatia#/media/File:Sprachenkarte_Deutschland1880.png
https://en.wikipedia.org/wiki/Lower_Lusatia
https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/c/cb/Mark_Lausitz.jpg
https://en.wikipedia.org/wiki/March_of_Lusatia
https://en.wikipedia.org/wiki/Lower_Lusatia#/media/File:Lausitz_map_18thC.jpg
https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_regions_of_Saxony
https://en.wikipedia.org/wiki/Lower_Sorbian_language
https://pl.wikipedia.org/wiki/Wettynowie
https://pl.m.wikipedia.org/wiki/Józef_Bem
http://ebuw.uw.edu.pl/dlibra/doccontent?id=2716
https://pl.wikipedia.org/wiki/Stanis%C5%82aw_Mateusz_Stadnicki
https://pl.wikipedia.org/wiki/Stanis%C5%82aw_Diabe%C5%82_Stadnicki
https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%BD%D0%B8%D1%88%D0%B5%D0%BA,%D0%9D%D0%B8%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%B0%D0%B9
https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%BD%D0%B8%D1%88%D0%B5%D0%BA,%D0%9D%D0%B8%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%B0%D0%B9
https://pl.wikipedia.org/wiki/Ko%C5%84czyce_Wielkie
https://cs.wikipedia.org/wiki/Velk%C3%A9_Kun%C4%8Dice
https://pl.wikipedia.org/wiki/Rudnik_(powiat_cieszy%C5%84ski)
https://cs.wikipedia.org/wiki/Larischov%C3%A9
https://pl.wikipedia.org/wiki/Larischowie
https://pl.wikipedia.org/wiki/Micha%C5%82_Jerzy_Mniszech
https://pl.wikipedia.org/wiki/Jan_Karol_Mniszech
https://pl.wikipedia.org/wiki/Katarzyna_Ostrogska
https://pl.wikipedia.org/wiki/Jan_Zamoyski
https://pl.wikipedia.org/wiki/Stadnicki_(herb_szlachecki)
https://pl.wikipedia.org/wiki/Micha%C5%82_Awdaniec_z_Buczacza
https://pl.wikipedia.org/wiki/Miko%C5%82aj_Mniszech
https://pl.wikipedia.org/wiki/Podkomorzy_nadworny_koronny
https://pl.wikipedia.org/wiki/Jadwiga_Sienie%C5%84ska
https://pl.wikipedia.org/wiki/Barbara_Mniszech
https://pl.wikipedia.org/wiki/Jerzy_Mniszech_(wojewoda_sandomierski)
https://pl.wikipedia.org/wiki/Miko%C5%82aj_Tar%C5%82o
https://pl.wikipedia.org/wiki/Zygmunt_Scipio_Tar%C5%82o
https://pl.wikipedia.org/wiki/Janusz_Ostrogski
https://pl.wikipedia.org/wiki/Hieronim_Sieniawski
https://pl.wikipedia.org/wiki/Jadwiga_Sieniawska_z_Tar%C5%82%C3%B3w_Czekaszewicz
https://pl.wikipedia.org/wiki/Jan_Tar%C5%82o_(chor%C4%85%C5%BCy_lwowski)
%C3%B3w
https://pl.wikipedia.org/wiki/Pawe%C5%82_Tar%C5%82o
https://pl.wikipedia.org/wiki/Laszki_Murowane_(rejon_pustomycki)
https://pl.wikipedia.org/wiki/Andrzej_Tar%C5%82o_(zm.po_1532)
https://pl.wikipedia.org/wiki/Miko%C5%82aj_Tar%C5%82o(chor%C4%85%C5%BCy_sandomierski)
https://pl.wikipedia.org/wiki/Jadwiga_Tar%C5%82o
https://pl.wikipedia.org/wiki/Maryna_Mniszch%C3%B3wna
Przemysłowcy
https://pl.wikipedia.org/wiki/Przemy%C5%9Blidzi
https://cs.wikipedia.org/wiki/P%C5%99emyslovci
https://pl.wikipedia.org/wiki/Jadwiga_cieszy%C5%84ska
https://pl.wikipedia.org/wiki/J%C3%A1nos_Hunyady
János (Jan) Hunyady/Janko Sibińanin, łac. Ioannes Corvinus, węg. Hunyadi János, rum. Iancu de Hunedoara, srb. Сибињанин Јанко/Sibinjanin Janko (ur. ok. 1387 w Hunyady, obecnie Hunedoara w Rumunii, zm. 11 sierpnia 1456 w Zemunie, dziś część Belgradu) – magnat węgierski, dowódca wojsk węgierskich, wojewoda siedmiogrodzki, węgierski bohater narodowy, pogromca Turków w bitwie pod Belgradem zwany przez nich Przeklętym Jankiem. W latach 1416–1456 gubernator Węgier, a w okresie 1446–1453 regent Węgier.
http://www.2wrecks.nmm.pl/miedziowiec-z-zatoki-gdanskiej
http://www.ucntn.umk.pl/tikiwiki/tiki-index.php?page=Miedziowiec
http://konkurssybilla.nimoz.pl/miedziowiec_wystawa
~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~
Do tłumaczenia tekstów można stosować na przykład:
http://free-website-translation.com/
= = = = = = = = = = = = = = = = = =
♫ – OFF TOPIC – SPIS TREŚCI tematów „OT”
https://kodluch.wordpress.com/2018/03/16/%e2%99%ab-off-topic-spis-tresci-tematow-ot/
https://kodluch.wordpress.com/about/
= = = = = = = = = = = = = = = = = =
KODŁUCH 
Kluczem do zrozumienia dlaczego takim Fuggerom oddawano…. jest słowo – dług. Włądcy zaciagali kredyty…. a je trzeba spłacać i wydawali zawsz ewięcej niż mieli dochodu….
PolubieniePolubione przez 1 osoba
Dzięki za przeczytanie, ale to jest delikatnie mówiąc niemądre wytłumaczenie, prosze pomyśleć!
PolubieniePolubienie